Topkapı është subjekt i tregimeve më shumëngjyrëshe sesa i shumicës së muzeve të botës të mbledhur së bashku. Sulltanët, oborrtarët ambiciozë, konkubinat e bukura (robinja lufte) dhe eunukët mashtrues jetuan dhe punuan këtu nga mesi i shekullit 15 deri në të 19-in, gjatë sundimit të perandorisë Osmane. Një vizitë në pavionet e pasura të pallatit, Thesari i mbushur me xhevahire dhe Haremi i hapur, jep një paraqitje interesante të jetës së tyre.
Mehmet Pushtuesi ndërtoi fazën e parë të pallatit menjëherë pas Pushtimit në 1453, dhe jetoi këtu deri në vdekjen e tij në 1481. Sulltanët e mëvonshëm jetuan në këtë mjedis të rrallë deri në shekullin XIX, kur u transferuan në pallatet e dukshme të stilit europian, që ndërtuan në brigjet e Bosforit.
Para se të hyni në Portën Perandorake të pallatit (Bab-ı Hümayun), hidhini një sy strukturës së zbukuruar në sheshin me kalldrëm, përjashtë. Ky është Shatërvani i Sulltan Ahmetit III, i stilit rokoko, i ndërtuar në 1728 nga sulltani që pëlqente aq shumë tulipanët.
Zyra kryesore e shitjes së biletave është në Oborrin e Parë, pak para portës për në Oborrin e Dytë.
Adresa:
Cankurtaran, 34122 Fatih/Stamboll
Orari:
Periudha e verës:
1 Prill – 1 Tetor
09:00- 18:00
Periudha e dimrit:
1 Tetor – 1 April
09:00 – 17.00
Pushim: e Martë
Bileta:
Hyrja për vizitorët e huaj 15 euro, për vendasit 6 euro
Oborri i Parë
Kaloni përmes Portës Perandorake në Oborrin e Parë, e cila njihet si Oborri i jeniçerëve, ose Oborri i Paradës. Në të majtën tuaj është kisha bizantine e Hagia Eirene, e njohur më shumë si Aya İrini.
Oborri i Dytë
Porta e Mesme (Ortakapı ose Bab-üs Selâm) ju çon në Oborrin e Dytë të pallatit, që ka shërbyer për drejtimin e perandorisë. Në kohën osmane, vetëm sulltani dhe nëna sulltaneshë (sultane valide /nëna e sulltanit) lejoheshin të kalonin përmes Portës së Mesme mbi kalë. Të gjithë të tjerët, përfshirë vezirin e madh, duhej të zbrisnin.
Oborri i Dytë ka një mjedis të bukur si parku. Ndryshe nga pallatet tipike evropiane, të cilat kanë një ndërtesë të madhe me kopshte të jashtëm, Topkapı është një seri pavionësh, me kuzhina, kazerma, dhoma të auditorit, kioska dhe dhoma gjumi të ndërtuara rreth një rrethimi qendror.
Kuzhina e Madhe e Pallatit në të djathtë (në lindje) kur hyni, përfshin një Helvahanetë dedikuar (kuzhinë ëmbëlsirash). Aty gjendet një pjesë e vogël e koleksionit të gjerë të porcelanit kinez celadon të Pallatit Topkapı, i vlerësuar nga sulltanët për bukurinë e tij, por edhe sepse u vlerësua se ndryshon ngjyrë nëse preket nga ushqimi i helmuar.
Në anën e majtë (perëndimore) të Oborrit së Dytë është Dhoma e zbukuruar e Këshillit Perandorak (Dîvân-ı Hümâyûn). Këtu mblidhej Këshilli për të diskutuar çështjet e shtetit dhe sulltani nganjëherë përgjonte përmes grilës së lartë prej ari, thellë në mur. Dhoma në të djathtë tregon orët nga koleksioni i pallatit.
Në veri të Dhomës së Këshillit Perandorak ështëThesari i Jashtëm, ku shfaqet një koleksion mbresëlënës i armëve dhe armaturave osmane dhe evropiane.
Haremi
Hyrja në Harem është nën Kullën e Drejtësisë në anën perëndimore të Oborrit të Dytë. Nëse vendosni ta vizitoni – dhe ju rekomandojmë që ta bëni – do t’ju duhet të blini një biletë të dedikuar. Rruga e vizitorëve përmes Haremit ndryshon, pasi herë pas here, dhomat janë të mbyllura për restaurim ose stabilizim, kështu që disa nga zonat e përmendura këtu mund të mos jenë të hapura gjatë vizitës tuaj.
Sipas besimit popullor, Haremi ishte një vend ku sulltani mund të merrej me shthurje sipas dëshirës. Në realitetin më prozaik, këto ishin lagjet perandorake të familjes dhe çdo detaj i jetës së Haremit udhëhiqej nga tradita, detyrimet dhe ceremonialet. Fjala “harem” fjalë për fjalë do të thotë “e ndaluar”, ose “private”.
Sulltanët mbanin deri në 300 konkubina në Harem. Me të hyrë në Harem, vajzat do të mësoheshin me Islamin dhe me kulturën dhe gjuhën turke, si dhe artin e grimit, veshjes, komoditetit, muzikës, leximit, shkrimit, qëndisjes dhe vallëzimit. Ata pastaj hynin në një sistem meritokracie, së pari si zonja në pritjen e konkubinave dhe kujdesin ndaj fëmijëve të sulltanit, pastaj në urdhërat e Nënës Sulltaneshë dhe së fundi-nëse ishin veçanërisht tërheqëse dhe të talentuara-për vetë Sulltanin.
Sulltani lejohej sipas ligjit islam që të kishte katër gra legjitime, të cilat merrnin titullin kadın (grua). Nëse një grua lindte një djalë, ajo quhej sulltan haseki; nëse ajo linde një vajzë, haseki kadın.
Sundimi i Haremit bëhej nga Nëna Sulltaneshë (sultan valide), e cili shpesh zotëronte prona të mëdha tokësore në emrin e saj dhe i kontrollonte ato nëpërmjet shërbëtorëve eunukë të zinj. Ajo mund t’i jepte urdhra drejtpërdrejt vezirit të madh, të ndikonte tek sulltani, të ndikonte tek gratë dhe konkubinat e tij si dhe të ndërhynte në çështjet e thella të shtetit.
300 dhomat më të hershme në Harem u ndërtuan gjatë sundimit të Murat III (r 1574–95); haremet e sulltanëve të mëparshëm ishin në Eski Sarayı (Pallati i Vjetër) tashmë i shkatërruar, pranë sheshit Beyazıt Meydanı-t të sotëm.
Kompleksi Harem ka gjashtë kate, por vetëm një nga këto mund të vizitohet. Kjo afrohet përmes Portës së Transportit.
Pranë portës është Fjetorja e Trupave të Rojave të Pallatit, një strukturë dykatëshe e restauruar me përpikmëri që përmban pjesë të pllakave madhështore të Iznikut(pllaka dekorative qeramike plot ngjyra dhe motive orientale që vinin nga qyteti i Iznikut), të shekullit 16-të dhe 17-të. Brenda portës është Kupola me dollapë dhe Thesari i Haremit ku mbaheshin shënimet financiare. Përtej saj është Salla me Shatërvan, e veshur me pllaka të bukura nga Kütahya nga shekulli i 17-të që shfaqin motive dhe mbishkrime botanike nga Kurani dhe shtëpia e një blloku prej mermeri për të mbajtur kuajt, të përdorur dikur nga sulltanët.
Ngjitur me këtë është Xhamia e Eunukëve të Zi, e cila përmban përshkrime të Mekës, në pllakat e saj të shekullit të 17-të.
Pas kësaj dhome është Oborri i Eunukëve të Zi, i zbukuruar gjithashtu me pllaka Kütahya. Pas kolonadës prej mermeri, në të majtë, janë Fjetoret e Eunukëve të Zi. Në kohët e para, u përdorën eunukët e bardhë, por eunukët e zinj, të dërguar si dhurata nga guvernatori osman i Egjiptit, më vonë morën kontrollin. Rreth 200 eunukë jetonin këtu, duke ruajtur dyert dhe duke pritur gratë e Haremit.
Në skajin më të largët të oborrit është Porta kryesore e Haremit, si dhe një dhomë roje që shfaq dy pasqyra gjigande të praruara. Nga këtu, Korridori i Konkubinave, çon majtas në Oborrin e Konkubinave dhe Bashkëshorteve të Sulltanit. Kjo pjesë është e rrethuar nga banja, një shatërvan, një lavanderi, dhoma gjumi dhe apartamente private.
Përtej Korridorit të Konkubinave, është një dhomë e zbukuruar me një oxhak me pllaka, e ndjekur nga Apartamentet e Nënës Sulltaneshë, qendra e pushtetit në Harem. Nga këto dhoma të stolisura, nëna sulltaneshë mbikëqyrte dhe kontrollonte “familjen” e saj të madhe. Me rëndësi të veçantë është Salloni i Nënës Sulltaneshë me pikturat e tij të bukura të shekullit të 19-të që shfaqin pamje bukolike të Stambollit dhe një hamam i stërmadh, që daton nga viti 1585; parmakët prej bronzi të praruar u shtuan më vonë.
Përtej Oborrit të Nënës Sulltaneshë ndodhet një dhomë pritjeje e shkëlqyer, me një oxhak të madh, që të çon në një oborr të mbuluar me pllaka, që i përket shekullit të 17 -të. Këtu princat, Nëna Sulltaneshë dhe konkubinat e larta, prisnin para se të hynin në Sallën e bukur Perandorake për një audiencë me sulltanin. E ndërtuar gjatë sundimit të Muratit III, salla u dekorua në stilin barok me urdhër të Osmanit III (r 1754–57).
Aty pranë është Dhoma Private e Murat III, një nga dhomat më luksoze në pallat, që daton nga viti 1578. Pothuajse i gjithë dekorimi është origjinal dhe mendohet se është vepër e arkitekt Sinanit. Shatërvani i restauruar me tre nivele mermeri u krijua për të dhënë zhurmën e ujit të rrjedhshëm dhe për ta bërë të vështirë përgjimin e bisedave të sulltanit. Zonat e mbuluara me mbulesë të praruara janë shtesa të mëvonshme të shekullit të 18-të.
Aty pranë është Dhoma Private e Ahmet III dhe ngjitur me të është dhoma ngrënies, e ndërtuar në vitin 1705. Kjo e fundit është e veshur me panele druri të zbukuruara me imazhe të luleve dhe frutave të pikturuara në llak.
Kthehuni përmes Dhomës Private të Murat III. Aty gjenden dy nga dhomat më të bukura në Harem – Kioska Binjake/ ose Apartamentet e Princit të Kurorës. Këto dy dhoma datojnë nga viti 1600; vini re kupolën e pikturuar të kanavacës në dhomën e parë dhe panelet e shkëlqyera të pllakave mbi oxhak në të dytën. Xhami me njolla është gjithashtu i rëndësishëm.
Përtej këtyre dhomave është Oborri i të Preferuarve. Mbi skajin e oborrit (vërtet një tarracë) do të shihni një pishinë të madhe të zbrazët. Me pamje nga oborri janë dritaret e vogla të shumë dhomave të vogla të errëta që përfshijnë kafetë (kafazin) ku ishin burgosur vëllezërit ose bijtë e sulltanit. Ngjitur me të është Xhamia e Haremit me pllaka me mihrabin e saj barok (kamare në një minare që tregon drejtimin e Mekës).
Nga këtu, ju mund të ndiqni pasazhin e njohur si Rruga e Artë dhe të dilni në Oborrin e Tretë të pallatit.
Oborri i Tretë
Oborri i Tretë hyn përmes Portës së Lumturisë. Ambienti privat i sulltanit, ishte i pajisur mirë dhe ruhej nga eunukë të bardhë. Brenda është Dhoma e Audiencës, e ndërtuar në shekullin e 16 -të, por e rinovuar në shekullin e 18 -të. Zyrtarë të rëndësishëm dhe ambasadorë të huaj u sollën në këtë dhomë të vogël për të kryer punët e larta të shtetit. Sulltani, i ulur në një divan të madh, inspektonte dhuratat dhe ofertat e ambasadorëve ndërsa kalonin nëpër derën në të majtë.
Menjëherë pas Dhomës së Audiencës është Biblioteka e bukur e Ahmetit të III, e ndërtuar në 1719.
Në skajin lindor të Oborrit të Tretë është Fetorja e Forcës së Ekspeditës, e cila mban koleksionin e pasur të pallateve me rroba perandorake, kaftanë dhe uniforma të punuara në fije argjendi dhe ari.
Në anën tjetër të Oborrit të Tretë janë Dhomat e Shenjta të Ruajtjes. Këto dhoma, të zbukuruara me pllaka Iznik, ruajnë shumë relike të Profetit. Kur sulltanët jetonin këtu, dhomat hapeshin vetëm një herë në vit, për familjen perandorake që t’i bënte homazhe kujtimit të Profetit në ditën e 15 -të të muajit të shenjtë të Ramazanit.
Pranë dhomave të shenjta të ruajtjes është Dhoma e Fjetorjes Private, e cila përmban një ekspozitë të portreteve të 36 sulltanëve. Pika kryesore është një pikturë e mrekullueshme e Ceremonisë së Fronëzimit të Sulltan Selimit III (1789) nga Konstantin Kapidagli.
Thesari Perandorak
I vendosur në skajin lindor të Oborrit të Tretë, Thesari i Topkapı-së përmban një koleksion të jashtëzakonshëm të objekteve të bëra, ose të zbukuruara me ar, argjend, rubin, smerald, perla dhe diamante. Vetë ndërtesa u ndërtua gjatë mbretërimit të Mehmet Pushtuesit në 1460 dhe u përdor fillimisht si dhoma pritjeje.
Aty do të shikoni shpatën e veshur me xhevahire të Sulejmanit të Madhërishëm dhe Fronin e jashtëzakonshëm të Ahmedit I (i njohur edhe si Froni Arife), i cili është i veshur me margaritarë dhe është projektuar nga Sedefhar Mehmet Ağa, arkitekt edhe i Xhamisë Blu. Dhe mos e humbisni Kamën e famshme të Thesarit Topkapı, e cila përmban tre smeraldë të mëdhenj në dorezë dhe një orë të vendosur në pommel(pjesa fundore e shpatës). Gjithashtu ia vlen të kërkoni për Diamantin Kasıkçı, një gur 86-karatësh, në formë loti, i rrethuar nga dhjetëra gurë më të vegjël, që u mbajt si stoli për herë të parë nga Mehmeti IV, kur i ngjit në fron në vitin 1648.
Oborri i Katërt
Pavionet e kënaqësisë zënë oborrin e katërt të pallatit. Këto përfshijnë Kioskën Mecidiye, e cila u ndërtua nga Abdül Mecit (r. 1839–61) sipas modeleve evropiane të shekullit XIX.
Pak hapa larg nga Kioska Mecidiye është Pavjoni i Mjekut Kryesor. Është interesante që mjeku kryesor ishte gjithmonë një nga subjektet hebraike të sulltanit. Në këtë tarracë do të gjeni edhe Kioskën e Mustafa Pashës, e quajtur ndonjëherë edhe Sofa Köşkü. Gjatë sundimit të Ahmetit III, Kopshti i Tulipanëve jashtë kioskës u mbush me varietetet më të fundit të luleve.
Në fund të shkallëve të Kopshtit të Tulipanëve është Tarraca e Mermerit, një platformë me një pishinë dekorative, tre pavione dhe ekstravagandja e çuditshme İftariye Kameriyesi, një strukturë e vogël e porositur nga Ibrahimi I (i çmenduri) në 1640 si një vend piktoresk për të prishur agjërimin e Ramazanit.
Murat IV ndërtoi Kioskun Revan në 1636 pasi rimori qytetin e Jerevanit (tani në Armeni) nga Persia. Në 1639 ai ndërtoi Kioskun e Bagdadit, një nga shembujt e fundit të arkitekturës klasike të pallateve, për të përkujtuar fitoren e tij mbi atë qytet. Vini re pllakat e saj të shkëlqyera Iznik, tavanin e lyer dhe shtresën e guskave të perlave dhe guaskën e breshkave. Dhoma e vogël e Rrethprerjes- synetllëkut, (Sünnet Odası) u përdor për ritualin që kryenin djemtë myslimanë si shenjë burrërimi. E ndërtuar nga Ibrahimi I në 1640, muret e jashtme të dhomës janë zbukuruar nga panele tjegullash veçanërisht të bukura.
Adresa:
Cankurtaran, 34122 Fatih/Stamboll, Turqi
Ky artikull, duke përfshirë tekstin dhe fotot janë pronë intelektuale e TRAVELBAR. Artikulli gëzon të drejtën e copyright dhe ndalohet çdo kopjim ose riprodhim i tërësishëm apo i pjesshëm.
